AN TỊNH NỘI TÂM: nghệ thuật sống bình an

An tịnh nội tâm là một trạng thái vắng lặng và thanh bình của tâm thức như là kết quả của tự do thật sự trong tâm mình. Đó là sự tự do, sự thoát khỏi những suy nghĩ và lo lắng, vắng bặt phiền muộn, không có bóng dáng của căng thẳng và sợ hãi. Nói cách khác, an tịnh nội tâm chỉ có thể thiết lập nơi người biết điều chỉnh và giữ thế cân bằng giữa các cung bậc cảm xúc, tình cảm. Đây là một kỹ năng sống, kỹ năng làm chủ cảm xúc đòi hỏi cả một quá trình thực hành miên mật với sự chú tâm tỉnh giác thường xuyên trong cuộc sống mà không phải ai cũng có thể làm được. Đây là sự tịnh lặng xuyên suốt bề sâu của tâm thức đòi hỏi sự dụng tâm đúng mức một cách kiên định và có nghệ thuật. An tịnh nội tâm là kết tinh của tri thức và trí tuệ nơi những người có bản lĩnh sống vững chãi khi đối mặt với bao áp lực của cuộc đời. Người có tâm an tịnh luôn có cuộc sống hạnh phúc, an lành, bình an và thỏa mãn.

Trong đời sống thường ngày, có những lúc chúng ta tạm lắng dịu tâm hồn trong giây lát hoặc có một cảm xúc khác mạnh hơn át đi thì đó chỉ là trạng thái tĩnh lặng tạm thời trên bề mặt của tâm thức mà thôi. Ai trong chúng ta cũng từng trải qua trạng thái như thế. Ví dụ như khi chúng ta đang chăm chú vào một vài công việc hấp dẫn hay hoạt động nào đó mà chúng ta yêu thích như là khi chúng ta xem một tập phim hay hoặc một chương trình ti vi hấp dẫn. Hoặc khi chúng ta đang bàn luận một vấn đề mình tâm đắc với một người mà chúng ta yêu thích hay khi đọc một quyển sách thú vị hoặc khi dạo trên một con đường yên ắng dưới hàng cây râm mát gió nhè nhẹ thổi. Thực chất đây là những khoảng lặng giữa chuỗi động trong cuộc sống như một trạng thái “nghỉ giải lao” của tâm bận rộn, hoặc khi sức mạnh của đam mê tạo một trạng thái “an tịnh ảo” để chúng ta tạm quên đi những lo toan, bận rộn và phiền muộn của đời thường. Thế nhưng, điều đáng nói là những giây phút này ngự trị trong lòng mình quá ngắn ngủi và không ổn định. Khi qua rồi những khoảnh khắc dễ chịu ấy, những lo toan, phiền muộn lại chiếm cứ tâm hồn ta trở lại, tiếp tục hoạt động có khi với cường độ còn mạnh hơn. Sự lặng đi tạm thời của tâm thức chỉ diễn ra trên bề mặt hiện tượng, chưa từng chạm đến tầng sâu của tâm, nên sẽ chóng qua đi.

Sự an tịnh nội tâm có liên hệ trực tiếp đến hòa bình thế giới. Đức Dalai Lama nhấn mạnh tầm quan trọng của an tịnh nội tâm đối với hòa bình thế giới. Ngài nói một nền hòa bình thế giới thật sự, lâu dài cần đặt trên nền tảng con người. Do đó, sự an tịnh nội tâm của con người là nền tảng cho hòa bình thế giới. Bản chất của hòa bình là phải được thiết lập từ nơi mỗi con người, sau đó mới dần lan tỏa đến phạm vi gia đình, rồi đến cộng đồng ta sống, dần đến khắp hành tinh này. Trong bài giảng tại Sydney vào ngày 16.6.2013, đức Dalai Lama nói rằng, “sự thay đổi toàn cầu phải từ sự thay đổi cá nhân, không phải từ các tổ chức lớn như Liên hiệp quốc.” Chúng ta có cơ hội và trách nhiệm để đóng góp một phần nhỏ vào thế giới ngày một tốt hơn và nhiều thương yêu hơn. Đầu tiên, mỗi cá nhận đều phải bắt đầu với sự an tịnh nội tâm, rồi sự an tịnh ấy mới được phát triển lớn dần trong gia đình và cộng đồng.

Cho đến nay, không còn tranh cãi gì nữa, ai cũng tán đồng ý kiến rằng hòa bình thế giới phải bắt nguồn từ sự hòa bình trong mỗi cá nhân, tức sự an tịnh tâm hồn của mỗi người trước, sau đó mới có thể phát triển với phạm vi ngày càng rộng dần. Vấn đề là làm thế nào để đem lại sự an lạc nội tâm trong đời sống hằng ngày của bạn và quan trọng hơn nữa là làm thế nào để phát huy diệu dụng của sự an tịnh này khi gặp khó khăn. Ta cũng có thể nghĩ đến làm thế nào cho nó trở thành một thói quen và luôn luôn tận hưởng nó ở bất cứ trường hợp nào. Trước tiên, ta cần phải học cách để có được nhiều giây phút an lạc nội tâm trong đời sống hằng ngày. Sau đó, ta mới có thể nhận diện được những giây phút này mỗi khi gặp khó khăn rắc rối, đây là lúc cần thiết nhất cho sự vắng lặng và thanh bình của nội tâm. Theo tinh thần nhà Phật, tôi xin bàn đến một số phương cách để trau giồi, bồi dưỡng kỹ năng an tịnh nội tâm:

Thiên đường, địa ngục đều tại tâm

Không tham việc ôm đồm mọi thứ

Người nào tự thấy mình quá bận rộn, chỉ có mình là nhiều công lắm việc, còn người khác thì rảnh, không có việc để làm, sẽ chẳng bao giờ biết đến niềm hạnh phúc của sự an tịnh nội tâm. Cái an tịnh của tầng sâu thẳm trong tâm thức đòi hỏi sự trở về với tâm sâu thẳm, chứ không phải với các hoạt động lăng xăng thể hiện trên lớp sóng lăn tăn, ồn ào của tâm thức. Đừng tham lam ôm đồm mọi thứ quá mức, như thể ngoài mình ra, không ai có thể thay mình đảm trách công việc đó. Để khối công việc đè nặng trên vai, tự tạo áp lực không đáng có với những thứ mình ngỡ là quan trọng nhất trong đời: công việc, chỉ có công việc và duy nhất là công việc. Thật là sai lầm và tội nghiệp cho những ai có suy nghĩ như vậy.

Với cách ấy, con người tự cho mình một vị trí quan trọng, để cho công việc cuốn đi, rồi danh, rồi lợi câu nhử, ta có ảo giác chúng hà hơi tiếp sức cho mình vì chính những cái danh vọng, địa vị, tiền bạc làm nên con người và cuộc sống của mình. Ta gắn kết với chúng như thể nếu thiếu chúng, ta không thể sống nổi. Cái cảm giác thấy mình quan trọng nhất đã đẩy con người mình xa nguồn tâm vốn nhiệm mầu thanh tịnh của mình. Đến một lúc nào đó (thường là khi thất bại, càng ê chề càng thấm thía), ta sẽ nhận ra, những cái bên ngoài, cái mà ta nhân danh “bổn phận, trách nhiệm, công việc, công tác, phật sự…”, cái mà lâu nay ta dành cho chúng tất cả sự tôn vinh và công sức, tâm huyết trở thành phũ phàng và vô nghĩa chưa từng thấy. Mọi thứ không còn như ta muốn, tất nhiên điều này sẽ xảy ra, không chỉ một mà nhiều lần trong cuộc sống, mỗi lần mỗi thấm thía hơn nỗi khổ niềm đau khi ôm đồm quá nhiều việc, đặt hết tâm trí vào công việc. Một khi đem buồng phổi và trái tim ra phó thác cho may rủi, mặc cho chúng thăng trầm theo nhịp đập khi vơi khi đầy cùng công việc. Khi đời sống tâm linh thiếu tự chủ và tự lập, tinh thần trở nên bệnh hoạn, “nhịp đập nội tâm” loạn đi, “huyết áp tâm  linh” khi thấp khi cao, đời sống tâm linh trở nên nghèo nàn, hoang vu và buồn tẻ, vì nó suy dinh dưỡng nặng rồi.  

Tâm khỏe mới có thể đồng hành cùng cỗ xe thân xác đưa ta đi trọn con đường nhân gian. Do vậy, muốn song song với việc chu toàn những công việc thường ngày, mỗi người nên dành thời gian, tâm lực, năng lượng để nuôi dưỡng đời sống tâm linh cho riêng mình, không ôm đồm tham công tiếc việc, để cảm nhận hạnh phúc của một đời sống tĩnh lặng từ nội tâm, nó sâu sắc và ý nghĩa thế nào so với những niềm vui ngắn ngủi, mang tính điều kiện, lệ thuộc vào các duyên bên ngoài.

Không lạm dụng các tiện ích giao lưu trên mạng ảo

Thời đại này, công nghệ thông tin đem lại cho con người nhiều phương tiện giao tiếp hiện đại để cuộc sống tiện nghi hơn. Thế nhưng, không vì thế mà lạm dụng các tiện ích dùng để kết bạn, giao lưu, trò chuyện, trao đổi thông tin rất phong phú này đến mức nghiện và dành quá nhiều thời gian cho các việc này, trong khi đó, lợi ích nó đem lại chẳng là bao so với lượng thời gian và những “phản ứng phụ” khi đắm chìm vào trong các mạng xã hội ảo. Lời của giáo sư Sherrey Turkle, một chuyên gia xã hội học đầu ngành của Mỹ, được trích trong bài viết đăng trên The Guardian, một tờ nhật báo nổi tiếng tại Anh, nhấn mạnh rằng: “Chúng ta đã phát minh ra những công nghệ mang tính đột phá và có ích nhưng cũng chính chúng ta đã để chúng trói buộc mình”. Theo bà, cách mà người ta đang “giao tiếp” với nhau “một cách điên cuồng” thông qua việc sử dụng Twitter, Facebook và tin nhắn tức thời (IM) có thể được xem như một dạng “bệnh điên” thời hiện đại. Trong cuốn sách mới nhất của bà, Alone Together (Cùng nhau đơn độc), nói rằng, bà từng chứng kiến trong đám tang mà người ta vẫn không bỏ được thói quen hí hoáy trên chiếc iPhone của họ. Đúng là mỗi người đều có cách tạm biệt người quá cố theo cách riêng của mình!

Tôi cũng từng chứng kiến nhiều người nghiện phiêu lưu trên các trang mạng ảo, đủ thành phần, đủ lứa tuổi đều có thể trở thành những con nghiện. Có người đi làm về đến nhà, cơm nước xong, liền ôm máy tính đến khuya, không cần biết những gì diễn ra trong ngôi nhà nhỏ của mình. Lại có nhiều người trong một gia đình, mỗi người ôm một cái máy như thế và thả mình trong thế giới ảo, chìm đắm, lan man, lắm khi không hiểu mình đã nói gì, viết gì và với mục đích gì. Một khi lao vào cơn “nghiện” mạng ảo, họ cảm thấy phiền lòng với những ai kéo họ ra khỏi thế giới này để trở về với thế giới thực bên cạnh  những con người thực rất đỗi thân thương bên cạnh họ. Trường hợp một đứa con tỏ vẻ bực bội khi mẹ gọi ra ăn cơm cùng gia đình là một ví dụ thường thấy. Họ “điên” đến mức cùng nhau quây quần trong bữa cơm gia đình ấm áp là điều họ không hề muốn.

Tôi hoàn toàn đồng ý với luận điểm rất đơn giản của Turkle rằng, công nghệ hiện đại đang đe dọa thống trị cuộc sống của nhân loại, và làm chúng ta ngày càng mất đi “tính người” của mình. Nó gây ra ảo tưởng rằng những mạng xã hội đang giúp con người giao tiếp và kết nối với nhau dễ dàng hơn, nhưng trên thực tế, chúng ta ngày càng bị cách ly với thế giới tương tác thực sự giữa người và người, dưới hình thức một không gian thực tế-ảo mà bản chất thật sự của nó chỉ là một sự mô phỏng dị dạng của thế giới thật. Khi lao vào đó, ta cứ ngỡ ảo là thật, nên mới đánh mất mình như vậy.

Con người ta một khi đã đánh mất mình thì không thể nào có được sự an tịnh của nội tâm và điều này, ai cũng dễ dàng cảm nhận. Quyết tâm để thay đổi một thói quen không tốt, một cơn nghiện đòi hỏi chúng ta một sự nỗ lực có mục đích, hãy lấy mục đích an tịnh nội tâm là hạnh phúc đích thực làm động cơ vậy. Cần hạn chế sự hướng ngoại tìm cầu niềm vui trong các mối quan hệ ảo và quay về chăm sóc tâm mình để tận hưởng nguồn mạch uyên nguyên của sự an tịnh nằm sâu trong tâm mình.

Chấp nhận những gì không thể thay đổi

Mỗi ngày chúng ta phải đối diện với biết bao những điều không vừa ý, những bực bội và những tình huống mà những điều này vượt quá tầm kiểm soát của mình. Nếu chúng ta có thể thay đổi được những điều đó thì quá tốt nhưng không phải lúc nào cũng có thể làm được điều mình muốn. Chúng ta phải học cách làm quen với những việc này và chấp nhận chúng một cách vui vẻ.

Chấp nhận những cái gì mà chúng ta không thể thay đổi được là cách tốt nhất để giúp cho chúng ta tiết kiệm được thời gian, năng lượng và những lo âu phiền muộn. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng dễ dàng thực hiện điều này, nhất là khi lòng ta muốn thay đổi theo ý mình. Tránh né là một tâm lý tiêu cực trước những gì không thể thay đổi. Điều này không giúp gì nhiều cho ta khi tự tạo áp lực càng nhiều hơn, theo đó ta cũng đeo mang sự bất an, bực mình, căng thẳng và nặng nề. Từ chối đối mặt với một điều gì đó không bao giờ có thể thay đổi được hoàn cảnh. Hãy chọn cách khác cho lòng thanh thản, bình yên hơn.

Khi không thể thay đổi hoàn cảnh, ta đừng phí sức hoài công cố gắng thay đổi nó. Một hòn núi chắn lối ta đi, mong muốn dời hòn núi để lấy lối đi là một ý định điên rồ. Chi bằng ta khôn ngoan và thận trọng đi vòng qua hòn núi, vẫn an toàn mà lòng nhẹ tênh. Hãy nhớ rằng ta không thể thay đổi hoàn cảnh, nhưng ta hoàn toàn có thể thay đổi thái độ sống, nghĩa là cách mình phản ứng với hoàn cảnh đó. Nếu chấp nhận rằng cái gì xảy ra đã xảy ra rồi, ta sẽ đối mặt với chính con người thực của mình và hoàn cảnh sống cùng với những con người, những mối quan hệ ta đang có. Ta không thể xoay ngược thời gian và thay đổi điều lẽ ra không nên làm trong quá khứ, vì thế hãy tiếp tục sống với những gì mình có và phát huy tốt nhất trong khả năng có thể.

Với tâm lý học cách chấp nhận, ta không mất nhiều thời gian và sức lực để lo lắng cho việc làm thế nào để thay đổi những điều không thể ấy theo ý mình. Thay vì kháng cự lại một cách vô ích, chấp nhận trong hoan hỷ, cuộc sống trở nên dễ chịu và thoải mái hơn, tâm ta bình an và tự tại hơn. Reinhold Niebuhr từng nói “Lạy chúa, mong cho con sự điềm tĩnh để chấp nhận những gì không thể thay đổi, cho con có lòng can đảm để thay đổi những gì có thể thay đổi, và cho con có sự khôn ngoan để con nhận ra sự khác nhau đó.” Những gì trong tầm kiểm soát và làm chủ của mình chính là tâm ý, ta có toàn quyền định đoạt, hãy thay đổi nó theo hướng tích cực để ngày càng hoàn thiện. Những hoàn cảnh bên ngoài không thể thay đổi, hãy tùy thuận để nội tâm được an tịnh.

Tập tha thứ và buông xả

Tha thứ là một kỹ năng, một nghệ thuật sống để giữ tâm an tịnh. Muốn có nội tâm tĩnh lặng mà ôm lòng thù hằn, là cứ chọc khuấy vết thương ngày một nặng thêm mà mong vết thương lành, da liền sẹo là điều không thể có, chẳng khác nào nấu đá mong thành cơm.

Sự tha thứ không có nghĩa là chúng ta bôi xóa quá khứ, hay quên đi những gì đã xảy ra, hoặc tự tạo một ảo giác như thể mình cao thượng và tha thứ được nhưng trong lòng chất đầy hiềm hận khổ đau. Tha thứ cũng không có nghĩa là làm cho người kia thay đổi hành vi, vì chúng ta không kiểm soát được người khác nên không thể làm điều đó. Tất cả chỉ có nghĩa là ta đang buông xả cơn giận, hay cay đắng và nỗi đau, để chuyển sang một miền tốt đẹp an vui hơn.

Học cách tha thứ là tập chấp nhận một thực tế rằng chúng ta đang sống trong một thế giới không hoàn hảo và rằng ai cũng có thể là người phạm sai lầm. Tha thứ, trước hết, là đem lại hạnh phúc cho bản thân mình. Một khi buồn phiền, giận hờn, lòng ta nặng như mang đá. Mang lè kè túi đá nặng trong mọi lúc, mọi nơi, mang cả vào giấc ngủ, mang theo cả lúc ăn, thì nặng nề, bức bách vô cùng, vì mang càng lâu càng mỏi, cảm giác túi đá ngày một nặng thêm. Chi bằng ta đặt túi đá giận hờn, buồn phiền ấy xuống, lòng ta khỏe nhẹ, hạnh phúc biết bao. Cảm nhận được sự bất an nếu cứ ôm nỗi hiềm hận trong tâm, người khôn ngoan biết tặng món quà tha thứ cho bản thân mình và cho người đã làm tổn thương mình. Tha thứ là ta tự tặng cho mình cơ hội để nuôi lớn lòng bao dung và niềm tin vào sự tốt đẹp ở người khác và xã hội. Tha thứ là ta ban tặng cho người cơ hội để sửa sai, làm mới. Cũng như bản thân mình, sai sót là điều không thể tránh khỏi trong cuộc sống, biết nghĩ đến điều này mà tha thứ cho người là ta đã biết cách đem lại hạnh phúc cho cả hai. Lợi ích nhiều hơn là tha thứ có công năng đưa ta trở về với nguồn tâm tĩnh lặng của mình.

Sự tha thứ chân thật xuất phát từ khối óc có hiểu biết và con tim biết yêu thương. Chỉ khi nào thấy được những nỗi khổ đau của người kia, thấy được những gì họ làm đều có nguyên nhân xa từ những tập khí không lành mạnh mà do môi trường sống của bản thân người đó tạo nên, hay được thừa hưởng từ những hạt giống của ông bà, cha mẹ người đó trao truyền, ta mới có thể phát khởi lòng thương và tha thứ được. Với người gây tổn thương cho mình, ta giận, ta ghét, ta bực mình. Tuy nhiên, với trí tuệ và lòng thương yêu, ta hiểu ra một điều rằng, những người này thật đáng thương hơn là đáng giận. Họ cũng là nạn nhân vì thật sự họ không muốn làm những điều như vậy, thật sự họ không muốn làm tổn hại đến ta. Họ là người gây ra những lời nói đó, những việc làm đó, nhưng họ cũng chính là nạn nhân của những gì họ nói và làm. Khi thấy được những điều này thì sự tha thứ được làm từ tình thương có mặt rất tự nhiên trong lòng mình. Và sự tha thứ chiết xuất từ tình thương này chính là dược phẩm làm lành những vết thương mà người kia đã làm cho ta đau khổ. Nhiệm mầu hơn, lòng ta trở nên an tịnh, nhẹ nhàng và ngập tràn hạnh phúc.

Chiêm nghiệm và quán chiếu bản thân

Con người thường ít chịu sống một mình, vì cứ nghĩ như vậy là buồn tẻ, cô đơn. Do vậy, họ có khuynh hướng tụ tập và tìm niềm vui nơi đám đông, người trẻ thì tìm vui trong tiếng nhạc ồn ào đến inh tai nhức óc, trong ánh đèn mờ ảo của những tụ điểm vui chơi. Người đứng tuổi thì tìm thú vui nhẹ nhàng, thanh tao hơn nhưng vẫn phải là nơi đám đông mới được. Tuy nhiên, đời sống nội tâm chỉ có thể nuôi dưỡng trong môi trường an tịnh, vắng vẻ, vì trong môi trường ấy, tâm trí chúng ta không bị phân tán bởi các yếu tố bên ngoài, mới có thể gom tụ lại để nhìn vào bên trong, chiêm nghiệm và quán chiếu. Những người xuất gia tu tập miên mật thường có sự an tịnh nội tâm nhờ chọn môi trường thanh tịnh, vắng vẻ để sống và quán chiếu. Đức Phật thường khen ngợi những ai biết chọn nơi yên tĩnh để luyện tâm. Ngài dạy “Ta không tán thán các vị xuất gia có sự liên hệ với các gia chủ. Nhưng với các trú xứ ít tiếng ồn, ít tiếng động, thoát khỏi hơi thở của nhiều người, những chỗ ở cô độc xa vắng loài người, thích hợp cho đời sống thiền tịnh, Ta tán thán sự liên hệ với những trú xứ như vậy”  (Tăng chi bộ kinh, chương VII, phẩm 6, kinh số 58).

Trong cuộc sống, chúng ta không thể lựa chọn một nơi vắng vẻ như được mô tả trong kinh làm nơi trú ngụ cho mình chỉ để nuôi dưỡng tâm an tịnh. Ta sống đây còn nhiều bổn phận, trách nhiệm với đời, với người và chính những trách nhiệm, bổn phận này ràng buộc chúng ta bằng nhiều sợi dây liên đới khác để rồi ta không thể chọn nơi ở theo sở thích. Dù vậy, trong bất cứ môi trường sống nào, ta đều có thể tạo cho mình một góc không gian tâm thức riêng để có cơ hội chiêm nghiệm, quán chiếu. Muốn vậy, chúng ta cần chủ động sắp xếp công việc một cách khoa học, chánh niệm tỉnh giác tập cho mình những thói quen hỗ trợ cho quá trình nuôi dưỡng tâm an tịnh.

Chiêm nghiệm bản thân cần dành nhiều thời gian để nhìn vào chính mình thay vì ngóng ra thế giới hiện tượng bên ngoài. Thông thường, ta có thói quen muốn biết những gì mới nhất diễn ra trong thế giới quanh ta, biết càng nhiều, càng tốt, biết tin càng sớm, càng hay; nhưng “tốt” thế nào, “hay” ra sao, thì bản thân ta cũng không thể lý giải điều ấy. Thật ra, hầu hết chúng ta săn tìm tin tức mới để thỏa mãn tính tò mò, tính ưa hóng chuyện, thích biết chuyện người khác vốn mang tính bản năng trong mỗi con người, chứ chúng ta cũng chẳng bao giờ biết ngồi nghĩ lại, mình làm vậy với mục đích gì. Nếu biết nhìn lại, nghĩa là chúng ta bắt đầu biết nhìn vào tâm, thay vì nhìn ra thế giới bên ngoài, ta đã biết chăm sóc đời sống nội tâm của mình rồi đó. Khi nhìn lại, thấy lãng xẹt! biết rồi thôi, biết rồi quên, biết rồi chẳng để làm gì, chỉ tốn quá nhiều thời gian cho việc biết ấy. Hoặc tệ hơn nữa biết để rồi đi lan truyền thông tin chưa được kiểm chứng để rồi tạo hiệu ứng không tốt từ hành động của mình và chính những điều này trở lại khuấy động mặt hồ tâm thức của chúng ta.

Chiêm nghiệm cuộc sống, công tâm khách quan quán xét mình, rút ra bài học kinh nghiệm trong từng bước chân đi trong đời, ta sẽ có cơ hội sống chậm, xét kỹ, nhìn sâu, thấu rõ con người mình trong mối liên quan với thế giới bên ngoài. Đây là cách chế tác và nuôi dưỡng sự an tịnh của tâm hồn.

Thực hành chánh niệm tỉnh giác

Thực hành chánh niệm tỉnh giác trong mọi lúc, mọi nơi, trong các hoạt động của con người, ở mức độ thô cũng như tế, là cách hoàn hảo nhất để thiết lập và nuôi dưỡng tâm an tịnh, vì đây là người bạn tốt đồng hành cùng chúng ta trên quá trình trau luyện tâm. Chánh niệm tỉnh giác là luôn ý thức những gì đang diễn ra trong cơ thể ta, trong tâm trí ta và trong cuộc sống hàng ngày. Đây là sự thực hành quan trọng nhất của đạo Phật thông qua sự hành thiền. Thiền ở đây không có nghĩa là ngồi đợi đến giờ nhất định mới đi ngồi thiền và áp dụng các kỹ thuật nhất định để duy trì chánh niệm, mà thiền ở đây là sự chánh niệm trong mọi lúc mọi nơi.

Chúng ta thường có thói quen chia đời sống ra thành nhiều ngăn: ngăn cho công việc, ngăn cho người thân, ngăn cho bạn bè và ngăn cho chính mình. Theo đó, đời sống vốn đã mặc định chia ngăn như vậy nên thời gian trong ngày của chúng ta cũng theo đó mà phân chia: thời gian dành cho việc học, dành cho việc ăn, dành cho việc tiếp khách, dành cho hành thiền. Với cách này, chánh niệm tỉnh giác chỉ có thể có mặt trong lúc hành thiền mà thôi. Như vậy, thời gian bị phân tán cho công việc thì nhiều và thời gian để cho chính mình không còn bao nhiêu. Một cách thông minh cho người muốn có đời sống nội tâm an tịnh là làm thế nào để tất cả thời gian trong ngày đều là thời gian của chính mình, đều là thời gian để cho chúng ta sống tỉnh thức.

Để cuộc sống thêm phần phong phú về đời sống tâm linh với nguồn nội tâm an tịnh, chúng ta cần ứng dụng phương pháp thiền tỉnh thức vào trong đời sống thường ngày mới thực sự có nhiều lợi lạc. Nếu như ở thiền phòng, ngồi im lặng theo dõi từng hơi thở để cho tâm tư được tĩnh lặng, tự chủ, an lạc thì chúng ta cũng phải biết ứng dụng thiền một cách linh hoạt khi làm việc trong nhà bếp hay lúc ở trong phòng làm việc, tâm của chúng ta cũng được tỉnh thức như vậy. Làm sao đó để hiệu ứng lúc ngồi thiền được phát huy tác dụng cả những lúc ta không ngồi thiền, cũng như cần nửa tiếng đồng hồ ăn bữa cơm là để cung cấp năng lượng nuôi toàn cơ thể trong suốt thời gian dài sau đó khi thức ăn đã chuyển hóa vào máu để nuôi cơ thể. Khi chúng ta ngồi thiền, sự chánh niệm tỉnh giác, an lạc mà ta có trong một giờ phải được thấm nhuần và ảnh hưởng trong suốt hai mươi bốn giờ chứ không phải chỉ trong lúc đang ngồi thiền. Chúng ta phải thực tập để không còn thấy ranh giới giữa lúc ngồi thiền và không ngồi thiền thì sự thiền tập mới thực sự mang lại lợi ích liên tục, lâu dài và bền vững. Làm được điều này là biết nuôi dưỡng sự an tịnh của nội tâm.

Hãy tự nhắc ta mỗi ngày lời Ngài Dalai Lama rằng, sự an bình trong nội tâm sẽ đưa đến nền hòa bình thế giới. Vì hạnh phúc của nhiều người, vì sự hòa bình của thế giới ta sống, hãy thiết lập một thế giới hòa bình, an tịnh bắt đầu từ trong tâm mình.