Một lần nọ, có một nhóm người tụ tập khá đông tại ngã tư đường. Nó biết ngay là gánh xiếc lưu động đang trình diễn ảo thuật ở một hội trường gần đó. Nó tạm hoãn công việc lại và lấy cho được vé vào coi cũng vì sự hấp dẫn và lôi cuốn của gánh xiếc. Những người xem đều trầm trồ tán thán những trò lạ mắt và ảo hóa thần thông. Kể ra, trong đám đông này, hầu hết đều giống nó. Nhìn những đôi mắt tròn xoe đầy vẻ thán phục là biết ngay thôi.
Thế là nhà ảo thuật được nhiều người biết đến. Danh tiếng vang xa. Hôm nay, ông trở lại biểu diễn, cũng tại một hội trường cũ. Như bao lần trước, nghe tin, nó sắp xếp công việc, mua được một tấm vé, rồi vào bên trong trước giờ biểu diễn. Lần này, nó vào đây với mục đích khác hơn những lần trước đó. Nó muốn khám phá sự thực của các trò ảo thuật, nên lẻn vào ngồi sát góc trên bục trình diễn.
Vén bức màn đen, nhà ảo thuật bước ra với chiếc hộp đen chứa những vật “bí mật” bên trong giữa tiếng vỗ tay tán thưởng từng hồi vang dậy cả hội trường. Nó quan sát, theo dõi kỹ càng từng chi tiết, động tác của nhà ảo thuật, từng dụng cụ ông sử dụng. Với con mắt tinh nhạy, nó thấy rõ những nút ẩn, những lỗ nhỏ tạo bóng mờ trên hộp, cùng với ánh đèn nhấp nháy, làm nên nên sự ảo hóa mà nó đã từng tròn xoe mắt ngạc nhiên và thán phục. Theo dõi tường tận những động thái của nhà ảo thuật, nó nhận ra những sợi dây, chiếc túi và những vật dụng giả rất tinh vi mà nhà ảo thuật giấu trong tay áo và kẹp trong các ngón tay của mình. Các động tác điêu luyện và thuần thục của nhà ảo thuật khi đánh tráo vật này, giấu vật kia không qua được mắt nó.
Chỉ sau vài phút, nó đã nắm rõ các chiêu ảo hóa đã từng gây cho nó bất ngờ thú vị trong những lần biểu diễn trước, giờ vẫn đang gây sự tò mò cho bao người với đôi mắt tròn xoe dưới khán đài. Với nó, mọi việc đã rành rành nên không còn thấy gì đáng ngạc nhiên nữa. Nó còn có thể đoán biết những thao tác tiếp theo mà nhà ảo thuật sắp trình diễn. Giờ đây, nó đã biết rõ đường đi nước bước của các trò ảo thuật và khám phá ra sự thật. Có gì kỳ diệu đâu chứ! chỉ khi nào mê mờ không biết thì thấy hấp dẫn quá, kỳ diệu quá, đáng khâm phục quá. Cái cảm giác đám đông đang có, nó đã từng trải qua. Thậm chí, nhiều người trong đám đông này đã coi nhà ảo thuật này biểu diễn nhiều lần rồi. Lần này, như mọi lần, họ cũng ngạc nhiên, thán phục. Có lẽ họ không muốn tìm hiểu sự thật như nó, cũng có thể họ bằng lòng lừa dối giác quan mình để ‘mua vui cũng được một vài trống canh’.
Với nó, giờ đây, những gì đang diễn ra trên sàn diễn không còn kích thích sự tưởng tượng của nó như trước nữa. Mọi thứ đều nhạt như nước ốc trong khi từng tràng cười lớn, tiếng vỗ tay vẫn vang lên từng hội trước bao cặp mắt mở to vì thán phục. Trò ảo thuật trở nên rỗng tuếch. Vô nghĩa. Nó nhìn đám đông khán giả rồi thở dài. Cả một biển người giương cổ dõi mắt nhìn say mê đầy vẻ ngưỡng mộ. Tiếng trầm trồ khen ngợi không ngớt. Không còn cảm giác như trước đây khi coi các màn ảo thuật, nó cảm thấy lòng mình vui buồn lẫn lộn. Nếu hôm nay nó không khám phá ra sự thực đằng sau các trò ảo thuật, nó cũng bị cuốn vào đám đông ấy, cũng trố mắt kinh ngạc, cũng trầm trồ khâm phục, như bao lần trước nó thả mình trong cái ảo đó mà thôi. Chùng lòng một chút, nó tự hỏi, tại sao mình lại bị các trò ảo thuật này đánh lừa đằng đẵng thời gian như vậy? Thế rồi, khi kịp nhận ra trong đám đông nhiều khuôn mặt quen quen nó từng gặp trong những lần coi trò ảo thuật, giờ vẫn đang reo hò vỗ tay thán phục, nó thấy mình may mắn hơn. Nó lóe lên niềm vui khi kịp nhận ra, dù sao, trễ còn hơn không, hôm nay, nó đã nhận ra sự thật vấn đề và không bị các trò ảo thuật ấy mà mắt mình nữa. Nó sẽ không bao giờ bỏ thời gian, công sức và tiền bạc cho các trò hư ảo này nữa. Không bao giờ.
Buổi trình diễn kết thúc. Mọi người ra về. Nó lẻn ra và lẫn mình trong đám đông, lòng đầy ắp nhiều suy nghĩ. Vừa ra đến cổng, nó nhận ra một người bạn, vốn rất hâm mộ nhà ảo thuật này. Thấy vẻ mặt đứa bạn đầy phấn khởi, nó biết bạn nó đang phấn chấn với những dư âm của các trò ảo thuật giống như tâm trạng của nó trong bao lần trước Nó không muốn chia sẻ những gì vừa khám phá và cảm nhận, bèn bước nhanh chân để tránh ánh mắt của đứa bạn. Nhưng chậm quá, không kịp rồi. Nó nghe xôn xao một tràng bình luận, bàn tán về những gì họ vừa trông thấy. Dòng người cứ nối đuôi nhau bước, cười nói huyên thuyên. Trong khi mọi người còn đang vui với những trò ảo hóa kia, nó lại vui với những gì vừa khám phá được sau cái lớp ngụy trang ma mị nọ. Nó không lao xao cười đùa, chỉ lặng lẽ cảm nhận niềm vui sâu lắng từ bên trong. Trong giây lát, đứa bạn kịp bước lên sóng đôi với nó. Thấy nó không có vẻ hớn hở của một người vừa xem các trò ảo thuật, anh bạn lấy làm lạ trước vẻ dè dặt và hiền lành của nó, bèn hỏi:
- Hấp dẫn quá phải không mày?
- Ừ, hấp dẫn. Nó chậm rãi đáp lại, không vồn vã gì. Với nó, tìm ra được sự thật là một điều hấp dẫn chứ.
- Nhà ảo thuật hôm nay làm mấy trò tài tình quá hả mày? Hay thiệt đó.
- Tao chẳng thấy gì tài tình cả.
-Sao kỳ vậy? Mày vẫn ở trong hội trường và xem toàn bộ buổi diễn chứ?
- Ừ, tao ở trong đó.
- Thế mày ngủ trong đó à?
- Đâu. Tao không ngủ.
- Vậy là mày không theo dõi kỹ rồi.
- Không, tao theo dõi hết mờ. Mà có lẽ do tao theo dõi quá kỹ.
- Mày nói mày theo dõi, nhưng dường như mày chẳng hề xem buổi trình diễn ấy.
- Không. Tao có xem mà. Thật ra, tao xem rất kỹ đó mày. Chính vì vậy, tao chẳng thấy ông ta tài tình gì cả!
Đứa bạn thấy hôm nay nói chuyện với nó không hợp ‘gu’, quay lại người đi bên tiếp tục bàn tán và trầm trồ khen ngợi nhà ảo thuật tài tình.
Nó lặng lẽ bước, lòng bình yên và vui lạ. Cảm giác hạnh phúc khi biết sự thật và sống với sự thật tràn ngập, lan tỏa toàn thân. Dòng người tản dần về các ngả, nó trở về nhà trên lối mòn trong chiều tà gió nhè nhẹ thoảng. Từng bước chân đều đều buông trên lối quen. Cỏ cây ven đường duyên dáng soi mình trong ánh nắng chiều hanh vàng trông thật dễ thương. Hôm nay, cảnh vật đẹp và vui hơn mọi ngày.
