Một lần nọ, có một nhóm người tụ tập
khá đông tại ngã tư đường. Nó biết ngay là gánh xiếc lưu động đang trình diễn
ảo thuật ở một hội trường gần đó. Nó tạm hoãn công việc lại và lấy cho được vé
vào xem chỉ vì sự hấp dẫn và lôi cuốn của gánh xiếc. Những người xem đều trầm
trồ tán thán những trò lạ mắt và ảo hóa thần thông của nhà ảo thuật. Kể ra, trong
đám đông này, hầu hết đều giống nó. Nhìn những đôi mắt tròn xoe đầy vẻ thán phục
là biết ngay thôi. Ai cũng nán lại đến phút chót, màn biểu diễn dừng rồi mà họ
còn nuối tiếc, nấn ná chưa muốn về…
Thế là nhà ảo thuật được nhiều người
biết đến. Danh tiếng vang xa. Hôm nay, nhà ảo thuật trở lại biểu diễn, cũng tại
một hội trường gần ngã tư mà hôm trước ông đã từng khiến mọi người hết lời ca
ngợi, khâm phục và ngạc nhiên. Như lần trước, nghe tin, nó sắp xếp công việc để
đến xem. Nó cũng chen mua cho được một tấm vé. Nhưng lần này, nó vào đây với
mục đích khác. Nó muốn khám phá sự thực của các trò ảo thuật, nên lẻn vào ngồi
sát góc cánh gà, trên bục trình diễn.
Vén bức màn đen, nhà ảo thuật bước ra với chiếc hộp đen chứa những vật “bí mật”
bên trong giữa tiếng vỗ tay tán thưởng từng hồi vang dậy cả hội trường. Nó quan
sát, theo dõi kỹ càng từng chi tiết, động tác của nhà ảo thuật, từng dụng cụ mà
nhà ảo thuật sử dụng. Với con mắt tinh nhạy, nó quán sát khá kỹ càng, thấy rõ
những nút ẩn, những lỗ nhỏ tạo bóng mờ trên hộp, cùng với ánh đèn nhấp nháy, làm
nên nên sự ảo hóa mà nó đã từng tròn xoe mắt ngạc nhiên và thán phục. Theo dõi
tường tận những động thái của nhà ảo thuật, nó nhận ra những sợi dây, chiếc túi
và những vật dụng giả rất tinh vi mà nhà ảo thuật giấu trong tay áo và kẹp
trong các ngón tay của mình. Các động tác điêu luyện và thuần thục của nhà ảo
thuật khi đánh tráo vật này, giấu vật kia không qua được mắt nó.
Chỉ sau vài phút, nó đã nắm rõ các
chiêu ảo hóa và không còn gì là bí mật nữa. Những chiêu trò này đã từng gây cho
nó ngạc nhiên trong những lần biểu diễn trước, giờ vẫn đang gây sự ngạc nhiên
cho bao người với đôi mắt tròn xoe dưới khán đài. Với nó, mọi việc đã rành rành
nên không còn thấy gì đáng ngạc nhiên nữa. Nó còn có thể đoán biết những thao
tác tiếp theo mà nhà ảo thuật sắp trình diễn. Giờ đây, nó đã biết rõ đường đi
nước bước của các trò ảo thuật và đâu mới là sự thật. Có gì kỳ diệu đâu chứ! chỉ
khi nào mê mờ không biết thì thấy sao mà hấp dẫn quá, kỳ diệu quá, đáng khâm phục
quá. Cái cảm giác đám đông đang có, nó đã từng trải qua. Thậm chí trong đám đông
ấy, nhiều người đã coi nhà ảo thuật này biểu diễn nhiều lần rồi. Lần này, như mọi
lần, họ cũng ngạc nhiên, thán phục chỉ vì không biết đâu là sự thật đó thôi. Có
lẽ họ không muốn tìm hiểu sự thật như nó, cũng có thể họ bằng lòng lừa dối giác
quan mình để “mua vui cũng được một vài trống canh”.
Với nó, giờ đây, những gì đang diễn ra
trên sàn diễn không còn kích thích sự tưởng tượng của nó như trước nữa. Mọi thứ
đều nhạt như nước ốc trong khi từng tràng cười lớn, tiếng vỗ tay vẫn vang lên từng
hội trước bao cặp mắt mở to vì thán phục. Trò ảo thuật trở nên rỗng tuếch. Vô
nghĩa. Nó nhìn đám đông khán giả thở rồi thở dài. Cả một biển người giương cổ
dõi mắt nhìn say mê đầy vẻ ngưỡng mộ. Tiếng trầm trồ khen ngợi không ngớt. Không
còn cảm giác như trước đây khi coi các màn ảo thuật, nó cảm thấy lòng mình vui
buồn lẫn lộn. Nếu hôm nay nó không khám phá ra sự thực đằng sau các trò ảo
thuật, nó cũng bị cuốn vào đám đông ấy, cùng trố mắt kinh ngạc, cũng trầm trồ
khâm phục, như bao lần trước nó thả mình trong cái ảo đó mà thôi. Chùng lòng một
chút, nó tự hỏi, tại sao mình lại bị các trò ảo thuật này đánh lừa đằng đẵng
thời gian như vậy? Thế rồi, khi kịp nhận ra trong đám đông nhiều khuôn mặt quen
quen nó từng gặp trong những lần coi trò ảo thuật, giờ vẫn đang reo hò vỗ tay
thán phục, nó thấy mình may mắn hơn. Nó lóe lên niềm vui khi kịp nhận ra, dù
sao, trễ còn hơn không, hôm nay, nó đã nhận ra sự thật vấn đề và không bị các
trò ảo thuật ấy mà mắt mình nữa. Nó sẽ không bao giờ bỏ thời gian, công sức và
tiền bạc cho các trò hư ảo này nữa. Không bao giờ.
Buổi trình diễn kết thúc. Mọi người ra về. Nó lẻn ra và lẫn mình trong đám đông,
lòng đầy ắp nhiều suy nghĩ. Vừa ra đến cổng, nó nhận ra một người bạn, vốn rất
hâm mộ nhà ảo thuật này. Thấy vẻ mặt đứa bạn đầy phấn khởi, nó biết bạn nó đang
phấn chấn với những dư âm của các trò ảo thuật giống như tâm trạng của nó trong
bao lần coi xiếc trước, nó không muốn chia sẻ những gì vừa khám phá và cảm nhận,
bèn bước nhanh chân để tránh ánh mắt của đứa bạn. Nhưng chậm quá, không kịp
rồi. Nó nghe xôn xao một tràng bình luận, bàn tán về trò ảo thuật. Dòng người cứ
nối đuôi nhau bước, cười nói huyên thuyên. Trong khi mọi người còn đang vui với
những trò ảo hóa kia, nó lại vui với những gì vừa khám phá được sau cái lớp ngụy
trang ma mị nọ. Nó không lao xao cười đùa, chỉ lặng lẽ cảm nhận niềm vui sâu lắng
từ bên trong. Trong giây lát, đưa bạn kịp bước lên sóng đôi với nó. Thấy nó
không có vẻ hớn hở của một người vừa xem các trò ảo thuật, anh bạn lấy làm lạ
trước vẻ dè dặt và hiền lành của nó, bèn hỏi:
- Hấp dẫn quá phải không mày?
- Ừ, hấp dẫn. Nó chậm rãi đáp, lại
không vồn vã gì. Với nó, tìm ra được sự thật là một điều hấp dẫn hơn cả những
điều tưởng chừng tuyệt vời kia.
- Nhà ảo thuật hôm nay làm mấy trò tài
tình quá hả mày? Hay thiệt đó.
- Tao chẳng thấy gì tài tình cả.
-Sao kỳ vậy? Mày vẫn ở trong hội trường
và xem toàn bộ buổi diễn chứ?
- Ừ, tao ở trong đó.
- Thế mày ngủ trong đó à?
- Đâu. Tao không ngủ.
- Vậy là mày không theo dõi kỹ rồi.
- Không, tao theo dõi hết mờ. Ừ có lẽ tao không theo dõi kỹ, mà do tao theo dõi
quá kỹ...
- Mày nói mày theo dõi, nhưng dường như mày chẳng hề xem buổi trình diễn ấy.
- Không. Tao có xem mà. Thật ra, tao xem rất kỹ đó mày. Chính vì vậy, tao chẳng
thấy ông ta tài tình gì cả!
Đứa bạn thấy hôm nay nói chuyện với nó
không hợp ‘gu’, quay lại người đi bên tiếp tục bàn tán và trầm trồ khen ngợi
nhà ảo thuật tài tình.
Nó lặng lẽ bước, vừa thong thả đặt từng
bước chân trên lòng đường quen thuộc, vừa tư duy về bản chất con người, về tâm
lý thường tình khi thể hiện mình trước đám đông, về các mối quan hệ xã hội,… nó
không còn thắc mắc nữa. Nó đã gỡ được cái nút thắt căn bản qua sự “khai thị”
của sự kiện ‘ảo thuật” ngày hôm nay. Lòng nó bình yên và vui lạ. Cảm giác hạnh
phúc khi biết rõ sự thật và sống với sự thật tràn ngập, lan tỏa toàn thân. Sau
lớp sóng hiện tượng là tâng nước yên ả sâu thẳm bình yên. Nó đã chạm tay vào
tầng nước của đại dương mênh mông.
Dòng người tản dần về các ngả, nó trở về
nhà trên lối mòn trong chiều tà gió nhè nhẹ thổi. Từng bước chân đều đều thả nhẹ,
cỏ cây ven đường hôm nay soi mình trong ánh nắng chiều hanh vàng trông đẹp hơn
mọi ngày.
